Hauxe da UEMAk, Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak, bere atzoko adierazpenean deskribatutako egoera: "Gazteleraz sortzen dute, eta gero euskarara itzuli, itzultzen dutenean. Kontseilarien eta osasun arduradunen agerraldiak ere gaztelera hutsean ikustera ohitu gaituzte. Eta dena da horrela. Egoera benetan larria da”.

Hainbat ekimen eredugarri egon da egoera larri honetan euskaraz naturaltasunez aritzeko, baina presazko izaeraren aitzakiapean, Eusko Jaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuak, batik bat, jakinarazpen eta protokoloak erdera hutsean bidali dituzte. Argi aitortu ere: “Presazko izaera duelako, dokumentazio hori bakarrik gaztelaniaz aurreratzen da”.

UEMAko lehendakariak gogor aldarrikatu du hizkuntza eskubideak errespetatu egin behar direla edozein egoeratan, edozein oinarrizko eskubide bezala:

“aste hauetan gertatzen ari dena ez baita onargarria. Marra gorri guztiak zeharkatzen ari dira euskarari dagokionez”. [...] Euskaldunak aintzat hartuko gaituzten jokabide eta ordezkari duinak behar ditugu aginte postuetan, udalerri euskaldunotako udalek, ordezkariek eta herritarrek ez baitugu honelako tratua merezi. Behin eta berriro baztertzen gaituzte, bigarren mailako herritar bihurtuz eta gure osasuna eta hizkuntza ez direla garrantzitsuak erakutsiz. Benetan onartezina da egoera”. [Jarraitzen du...]